Έκθεση Σταυρού Αφιερωμένου στον Απόστολο Ανδρέα

Επ’ ευκαιρία της εορτής του Αποστόλου Ανδρέα στις 30 Νοεμβρίου η Eταιρεία Κυπριακών Σπουδών έχει επιλέξει να σας παρουσιάσει ως έκθεμα του μήνα ένα επίχρυσο σταυρό-λειψανοθήκη, ο οποίος ανήκει στη συλλογή του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Κύπρου. Πρόκειται για «αμπουστωτό» σταυρό, ανεκτίμητης συναισθηματικής αξίας, καθώς μάς μεταφέρει πίσω στο παρελθόν και μάς συνδέει με τον πόνο, τις προσδοκίες και τις ευχαριστίες του πιστού που εναπόθεσε τις ελπίδες του στον Απόστολο Ανδρέα και στον οποίο αφιέρωσε ένα από τα κοσμήματά του για να τον ευχαριστήσει. Ο σταυρός είναι ένα από τα πενήντα οχτώ αφιερώματα που δώρισε στο Μουσείο το κατεχόμενο Μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέου στην Καρπασία στις 5 Ιανουαρίου 1954.
Ο επίχρυσος «αμπουστωτός» σταυρός –λειψανοθήκη (Α.Μ. 766. Διαστάσεις 0.05Χ0.04Χ0.01) χρονολογείται στον 19ον αιώνα και προέρχεται πιθανώς από τους Αγίους Τόπους. Φέρει έκτυπη και εγχάρακτη διακόσμηση. Οι γωνίες του σταυρού είναι καμπύλες, και στα σημεία που τέμνεται το οριζόντιο και κάθετο μέρος υπάρχουν διαγώνια ελλειψοειδή φυλλοειδή στοιχεία.

Στην εμπρόσθια όψη παρουσιάζεται ο Εσταυρωμένος και τα σύμβολα των τεσσάρων ευαγγελιστών στις τέσσερις άκριες των κεραιών του σταυρού. Στο πάνω μέρος παριστάνεται ο αετός, σύμβολο του Ιωάννου του Θεολόγου, κάτω ο μόσχος σύμβολο του Λουκά, στην αριστερή κεραία ο λέων του Μάρκου και στην δεξιά ο άνθρωπος –άγγελος του Ματθαίου.
Στην οπίσθια όψη διακρίνεται παράσταση με κεντρικά στοιχεία τα όργανα του Θείου Πάθους: τη λόγχη που κέντησε τον Χριστό ο στρατιώτης, τον Σπόγγο με τον οποίο Του έδωσαν να πιει χολή και ξύδι και το μαστίγιο. Στο πάνω μέρος του σταυρού διακρίνονται τα αρχικά γράμματα (ΑΩΙΓ) που πιθανό να υποδηλούν την ημερομηνία της κατασκευής του σταυρού, δηλαδή το έτος 1813. Κάτω υπάρχει σχήμα κρανίου που μάς παραπέμπει στον Αδάμ, αριστερά σχήμα που πιθανό να αναγνωρίζεται ως οφθαλμός και ανθισμένο φυτό και δεξιά πτηνό, ίσως ο αλέκτωρ της ευαγγελικής διήγησης και μονωτή κανάτα.

Είναι πραγματικά αξιέπαινο το γεγονός ότι η συλλογή διασώθηκε και επιβίωσε σε μια ταραχώδη εποχή και σ’ αυτό συνετέλεσαν η χάρις του Αποστόλου Ανδρέα, η πρόνοια των μοναχών να δωρίσουν τη συλλογή για να την προστατέψουν είκοσι χρόνια πριν την τουρκική εισβολή του 1974 και οι φροντίδες του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Κύπρου το οποίο κατάφερε να διασώσει τη συλλογή μέσα από αντίξοες συνθήκες. Η συλλογή περιλαμβάνει περιδέραια, βραχιόλια, καρφίτσες μανδηλίου, επιστήθιους σταυρούς, νομίσματα, πυξίδες και πόρπες που προσέφεραν οι πιστοί με πολλή αγάπη και ευγνωμοσύνη στον Απόστολο Ανδρέα.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών προγραμματίζει τη διοργάνωση έκθεσης με θέμα «Ο Απόστολος Ανδρέας. Από την Κωνσταντινούπολη στην Κύπρο και στην Πάτρα», όπου θα εκτίθενται ανάμεσα σε άλλα και τα αφιερώματα από το Μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέου στην Καρπασία. Προς το παρόν αναζητούνται χορηγοί για την ολοκληρωμένη παρουσίαση της έκθεσης στο κοινό και στα σχολεία.