Διάλεξη από τη Nouritza Matossian

Recollections on the Cyprus Music Workshop 1973

Το Κυπριακό Μουσικό Εργαστήρι, το οποίο διοργανώθηκε το 1973 στη Λάπηθο, ήταν η πρώτη εκδήλωση που έγινε ποτέ στην Κύπρο για να προβάλει τη σύγχρονη μουσική Κυπρίων και φιλοξενούμενων μουσικών από το εξωτερικό. Το Εργαστήρι αποτυπώθηκε σε ταινία, από τον Λέανδρο Αβρααμίδη. Η Διάλεξη της Mattossian θα δοθεί στην αγγλική γλώσσα, και έχει διάρκεια 90 λεπτών, συμπεριλαμβανομένης και της προβολής του σύντομου ντοκιμαντέρ.

Όπως θυμάται η Nouritza Matossian: «Το Κυπριακό Μουσικό Εργαστήρι ξεκίνησε σαν ένα όνειρο – να φέρει σε επαφή μουσικούς από διαφορετικές χώρες για να ζήσουν για λίγο σε ένα γνήσιο κυπριακό περιβάλλον και να συνεργαστούν με κύπριους μουσικούς. Το κάθε άτομο θα κάλυπτε τα αεροπορικά και προσωπικά του έξοδα. Τα πρωινά, θα κολυμπούσε και θα γνώριζε την Κύπρο, ενώ τα βράδια θα έπαιζε μουσική αφιλοκερδώς. Αυτή η ιδέα φάνηκε πολύ ‘ιδεαλιστική’ σε αυτούς που την πρωτοάκουσαν. «Αδύνατον» είπαν. Όμως, διέγειρε τη φαντασία 35 υπέροχων μουσικών. Και έγινε πραγματικότητα. Από τις πρώτες κιόλας μέρες, το Εργαστήρι μετατράπηκε σε μια μικρή κοινωνία. Αναγκαζόμασταν, λόγω του μειωμένου προϋπολογισμού, να μοιραζόμαστε καταλύματα σε μικρούς καταυλισμούς, να μαγειρεύουμε εκ περιτροπής για όλους, και να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον. Δύο πανέμορφα, γειτονικά σχολεία έγιναν σπίτι μας και εργαστήρι μας στη Λάπηθο. Οι άνθρωποι του χωριού μας αγκάλιασαν από την πρώτη κιόλας στιγμή. Μας βοηθούσαν και έρχονταν τα βράδια στις πρόβες μας, δείχνοντας μας με κάθε τρόπο πόσο ευπρόσδεκτοι ήμασταν. Κάθε μέρα ερμηνεύαμε έναν τεράστιο όγκο μουσικής σε κάθε ένα από τα έξι δωμάτια. Δημιουργήσαμε σύνολα που έπαιζαν ορχηστρικά έργα, κουαρτέτα εγχόρδων, κουιντέτα πνευστών, και αυτοσχεδιάζαμε. Επισκεπτόμασταν συνεχώς το Ηλεκτρονικό Στούντιο, και η πρώτη σύνθεση για ‘tape’ που έγινε στην Κύπρο, πραγματοποιήθηκε μέσα στα πλαίσια αυτού του Εργαστηρίου. Οι πρόβες μας ήταν ανοιχτές στο κοινό, παίζαμε στο Λιμανάκι της Κυρήνειας, και ηχογραφήσαμε για το ΡΙΚ. Ακούγαμε παραδοσιακή κυπριακή μουσική και χορεύαμε με τους φίλους μας από το χωριό. Πολλοί μουσικοί από την Κύπρο συμμετείχαν, όχι σαν προσκεκλημένοι, αλλά σαν μέλη του Εργαστηρίου, και ρωτούσαν κατά πόσο το Εργαστήρι θα πραγματοποιηθεί και την επόμενη χρονιά. Ο σκοπός του Εργαστηρίου δεν ήταν απλά να προετοιμάσει ένα συναυλιακό πρόγραμμα αλλά να δημιουργήσει μουσική σε ένα συλλογικό περιβάλλον όπου όλες οι συνθήκες διαβίωσης θα ήταν κοινές, όπου η μουσική θα ήταν μια φυσική κατάσταση όπως η τροφή και ο ύπνος».

Η Nouritza Matossian συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς εμπειρογνώμονες της μουσικής του Ιάννη Ξενάκη. Έπειτα από δέκα χρόνια στενής συνεργασίας μαζί του, δημοσίευσε την πρώτη βιογραφία και σημαντική μελέτη πάνω στο έργο του Ξενάκη, υπό τον τίτλο Iannis Xenakis. Το βιβλίο έχει αναγνωρισθεί ως μια απαραίτητη πηγή γνώσεων για φοιτητές και ερμηνευτές των έργων του Ξενάκη. Η Matossian συνεργάστηκε με τον Dennis Marks στο ντοκιμαντέρ για τον Ξενάκη, Something Rich and Strange (Κάτι Πλούσιο και Παράξενο), για το BBC2. Μελέτησε και πήρε συνεντεύξεις από τους σημαντικότερους σύγχρονους συνθέτες, συμπεριλαμβανομένων των Μπέριο, Μπουλέζ, Στοκχάουζεν, Σέλσι.

Το 1973, η Nouritza Matossian εισήγαγε για πρώτη φορά στην Κύπρο, ζωντανά, ηλεκτροακουστική και ηλεκτρονική μουσική, με το Κυπριακό Μουσικό Εργαστήρι (Cyprus Music Workshop) στη Λάπηθο, το οποίο έκανε περιοδεία στο νησί πριν την τουρκική εισβολή του 1974.

Η βιογραφία της για τον Αρμενικής καταγωγής, Αμερικανό καλλιτέχνη Αρσίλ Γκόρκι, Black Angel, A Life of Arshile Gorky (Μαύρος Άγγελος, Μια Ζωή από Αρσίλ Γκόρκι) μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη – στη βραβευμένη ταινία Αραράτ του Ατόμ Εγκογιάν. Εμφανίζεται ανά το παγκόσμιο, ερμηνεύοντας τη δική της σόλο παράσταση, The Double Life of Arshile Gorky (Η Διπλή Ζωή του Αρσίλ Γκόρκι). Η Matossian δίνει διαλέξεις, εμφανίζεται στο ραδιόφωνο του BBC και γράφει για Βρετανικές εφημερίδες. Η ταινία της για τον Αρμένιο εκδότη Hrant Dink, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Τουρκία το 2007, A Heart of Two Nations (Καρδιά δύο εθνών) κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο αρμενικό Φεστιβάλ ταινιών Pomegranate στο Τορόντο. Γεννημένη στην Κύπρο από Αρμένιους γονείς, η Nouritza Matossian σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, και Μουσική, Θέατρο και Μιμική σε Γερμανία, Ντάρτινγκτον και Παρίσι. Μιλάει εννέα γλώσσες. Επιπλέον, έχει διατελέσει Επίτιμη Ακόλουθος Πολιτισμού για την Πρεσβεία της Αρμενίας, και προασπίζει ενεργά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η εκδήλωση είναι μέρος του 5ου Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής Φάρος