Η Κυρά της Λευκωσίας. Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου και η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού Παναγίας Φανερωμένης στη Λευκωσία συνδιοργανώνουν έκθεση με τίτλο Η Κυρά της Λευκωσίας. Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της. Τα σημαντικά αυτά κειμήλια εκτίθενται για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα τελέσει στις 22 Μαρτίου 2012 και ώρα 7.30 μ.μ. ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομος Β'. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, στην Φανερωμένη, και θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου.

Η έκθεση και η συνοδευτική έκδοση επιχειρεί να παρουσιάσει διαχρονικά την ιστορία και την προσφορά του ναού της Παναγίας Φανερωμένης στην εντός των τειχών πόλη της Λευκωσίας και στον τόπο εν γένει.

Αντικείμενα που θα παρουσιαστούν στην Έκθεση Στην Έκθεση θα παρουσιαστούν φορητές εικόνες από τον 12ο έως και τον 20ό αιώνα, μεταβυζαντινά ξυλόγλυπτα, λιθανάγλυφα, χρυσοκεντήματα, έργα μεταλλοτεχνίας και χειρόγραφα. Φορητές εικόνες που προέρχονται από τη Φανερωμένη θα παραχωρήσει και το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄.

Τα 100 και πλέον αντιπροσωπευτικά αντικείμενα θα παρουσιαστούν σε ξεχωριστές ενότητες και θα συνοδεύονται από εποπτικό υλικό και κείμενα. Οι ενότητες είναι: Το ιστορικό και η αρχιτεκτονική του ναού, άγιοι της Λευκωσίας, εικόνες με σκηνές από τη ζωή του Χριστού, εικόνες Παναγίας, εικόνες με μεμονωμένους αγίους, εικόνες με βίους αγίων, εικόνες και αντικείμενα από τους Αγίους Τόπους, άμφια και χρυσοκεντήματα, θρησκευτικά έργα των Ιωάννη Κισσονέργη, Αδαμάντιου Διαμαντή και Πολύβιου Κόλοκου, ενθύμια Δημήτρη Λιπέρτη.

Μεταξύ των αντικειμένων που θα εκτεθούν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εικόνες της Παναγίας της Φανερωμένης (πιθανώς 12ος αιώνας), της Παναγίας Βλαχερνίτισσας (13ος αιώνας), η οποία φυλάσσεται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία, του αγίου Γεωργίου με σκηνές του βίου του (13ος αιώνας), αναθηματική εικόνα με την οικογένεια του δραγομάνου Χατζηιωσήφ (18ος αι.), του αγίου Παύλου με σκηνές του βίου του (1789), δώρο του δραγομάνου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, κεντητός επιτάφιος δώρο του Αρχιμανδρίτου Κυπριανού (18ος αιώνας), άγιο Ποτήριο, άγιο Δισκάριο (1800) και σκεύος για την Πρόθεση, έργα του περίφημου χρυσοχόου Πολύβιου Κόλοκου (1926). Θα εκτεθούν επίσης η εικόνα του αγίου Φανουρίου που ανήκε στον εθνομάρτυρα Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό (1810-1821), η εικόνα της Κυριακής της Σαμαρείτιδος (19ος αι.), έργο του ζωγράφου Χριστοδούλου και η εικόνα με την απεικόνιση του Ι΄ Εωθινού «Τιβεριάδος Θάλασσα».

Παράλληλες εκδηλώσεις Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν παράλληλες εκδηλώσεις, όπως επιστημονική ημερίδα, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και μουσικές εκδηλώσεις με τη χορωδία του Ιερού Ναού Παναγίας Φανερωμένης.

Ιστορικό ναού Παναγίας Φανερωμένης Ο ναός της Φανερωμένης βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της παλιάς πόλης της Λευκωσίας. Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος ορθόδοξος ναός στην εντός των τειχών Λευκωσία. Στο χώρο που είναι κτισμένος ο ναός υπήρχε στα μεσαιωνικά χρόνια ορθόδοξο γυναικείο μοναστήρι. Το μοναστήρι φαίνεται ότι διαλύθηκε μετά την κατάληψη της Λευκωσίας από τους Τούρκους το 1571 και ο ναός του μετατράπηκε σε ενοριακό. Η παράδοση αναφέρει ότι οι Τούρκοι επιχείρησαν να μετατρέψουν το ναό σε τζαμί. Εγκατέλειψαν όμως την προσπάθειά τους, γιατί οι ιμάμηδες που τοποθετούνταν πέθαιναν σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ανάληψη των καθηκόντων τους. Μια δεύτερη προσπάθεια μετατροπής του ναού σε τζαμί επιχειρήθηκε από τον Τούρκο Διοικητή της Κύπρου Κουτσιούκ Μεχμέτ Πασά το 1821, την οποία εμπόδισε με θαυματουργή επέμβαση η Θεοτόκος.

Ο προηγούμενος ναός κτίστηκε το 1715, όπως αναφέρει μαρμάρινη κτητορική επιγραφή. Ο λόγιος Αρχιμανδρίτης Κυπριανός (18ος αιώνας) περιλαμβάνει τη Φανερωμένη ανάμεσα στις εννέα ορθόδοξες εκκλησίες της Λευκωσίας και την θεωρεί «αρχαίαν και παλαιοτάτην». Με τη σημερινή μορφή της κτίστηκε το 1872-73. Ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο, και έχει επιδράσεις από τη δυτική αρχιτεκτονική.

Μαυσωλείο Εθνομαρτύρων Στον αύλειο χώρο του ναού κατασκευάστηκε καλλιμάρμαρο μαυσωλείο στο οποίο φυλάσσονται τα λείψανα των κληρικών και λαϊκών που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1821, καθώς και του εθνομάρτυρα Επισκόπου Μαρεώτιδος Διονυσίου Κυκκώτου, ο οποίος είχε υπηρετήσει και στο ναό της Φανερωμένης.

Βιβλιοθήκη Φανερωμένης Το 1933 ιδρύθηκε στη Λευκωσία η Βιβλιοθήκη Φανερωμένης που συντηρείται μέχρι σήμερα με δαπάνες του Ιερού Ναού Φανερωμένης. Η Βιβλιοθήκη περιέχει πολλά συγγράμματα, σπάνιες συλλογές και βιβλία που φτάνουν γύρω στις είκοσι χιλιάδες τόμους. Τα βιβλία της Βιβλιοθήκης με απόφαση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α' μεταφέρθηκαν και βρίσκονται σήμερα στη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία.

Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα - Κυριακή 10:00 - 19:00 (εκτός Τραπεζικών αργιών)